Κόνιτσα: Η Μονή Παναγίας Στομίου, την οποία αναβίωσε ο Άγιος Παΐσιος!

Η Ιερά Μονή Παναγίας Στομίου, γνωστή και ως Παναγιά η Στομιώτισσα είναι ένα από τα ιστορικά μοναστήρια της Ελλάδος, θεωρείται το στολίδι της Κόνιτσας Ιωαννίνων, ενώ είναι ιδιαίτερα γνωστό γιατί εκεί μόνασε για περίπου τέσσερα χρόνια και βοήθησε στην αναβίωση και αναπαλαίωση του ο Άγιος Παΐσιος. Λέγεται, μάλιστα, ότι η ίδια η Παναγία φανερώθηκε στον Άγιο και του θύμισε ένα τάμα, που είχε κάνει ζητώντας του πάει στην Κόνιτσα και να βοηθήσει να αναστηλωθεί το Μοναστήρι Της. Έτσι, πρώτα μετέβη στο Μοναστήρι της Παναγίας Στομίου και μετά από εκεί πήγε στα Κατουνάκια, στην έρημο του Αγίου Όρους, όπου ήταν και το όνειρο του να μονάσει.

Η Μονή είναι χτισμένη στη νότια όχθη της χαράδρας του Αώου, μεταξύ των βουνών Τύμφη και Τραπεζίτσα σε ένα ύψωμα με μαγευτική θέα. Η αρχική Μονή βρισκόταν στη θέση Παλιομονάστηρο, στη βόρεια όχθη του ποταμού, ενώ η προσωνυμία Στομίου αναφέρεται πιθανότατα στη φυσική διαμόρφωση της περιοχής, που σαν στόμιο ανοίγεται προς τη χαράδρα. Εκτιμάται ότι η Ιερά Μονή Στομίου ιδρύθηκε αρχικά το 1412 ή κατά άλλους το 1590. Στη σημερινή της θέση μεταφέρθηκε το 1774 από τον Ηγούμενο Κωνσταντίνο. Μάλιστα, σύμφωνα με την παράδοση, αιτία της μετεγκατάστασης υπήρξε η μετακίνηση της εικόνας της Παναγίας στη σημερινή θέση.

Η συνεισφορά του Αγίου Παϊσίου

Από τις πιο σημαντικές μορφές που μόνασαν στη Μονή ήταν ο μακαριστός Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης, ο οποίος έμεινε εκεί από το 1958 έως το 1962 και κατέβαλλε τεράστια προσπάθεια για την αποκατάσταση της. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλές από τις εργασίες τις έκανε ο ίδιος, καθώς ήταν ξυλουργός, ενώ κουβαλούσε ακόμα και με τα χέρια του βαριά φορτία από το ποτάμι, κινητοποιώντας ακόμη και τους κατοίκους των γύρω χωριών. Ο ίδιος ο Άγιος Παΐσιος έφτιαξε κουφώματα, πατώματα, στέγες, ενώ με τα ίδια του τα χέρια είχε φτιάξει ακόμη και το κρεβάτι του σε ένα δωματιάκι της Μονής. Πάντα γελαστός και πρόθυμος, χωρίς να αποχωρίζεται τις προσευχές του, έκανε ότι μπορούσε για να αποκατασταθεί το μοναστήρι.

Λέγεται πως η ίδια η Παναγία εμφανίστηκε στο γέροντα υπενθυμίζοντας του ένα παλιό τάμα του και του ζήτησε να πάει στο μοναστήρι Της πριν πάει στα Κατουνάκια. Υπάρχουν ιστορίες, σύμφωνα με τις οποίες ο γέροντας Παΐσιος μιλούσε με τα ζώα, θεράπευε ασθενείς, ζητούσε να σέβονται το μοναστήρι, ενώ μία φορά πήδηξε από γκρεμό για να διαφυλάξει μια θήκη με ιερά λείψανα. Μάλιστα, σύμφωνα με διηγήσεις του σημερινού Ηγούμενου της Μόνης γέροντα Κοσμά, ο Άγιος Παΐσιος έφτιαξε και το πλακόστρωτο στον εξωτερικό χώρο του μοναστηρίου.

Το 1962 ο γέροντας έφυγε για το Σινά και επέστρεψε το 1964 οριστικά στο Άγιον Όρος, όμως το μικρό κελί στο οποίο διέμενε κατά τα 4 χρόνια της παρουσίας του στη μονή, διατηρείται μέχρι σήμερα. «Η νύχτα για τον καλόγερο δεν είναι ποτέ μεγάλη» συνήθιζε να λέει ο γέροντας Παΐσιος και αυτό γιατί δεν κοιμόταν πολύ, την ημέρα δούλευε και το βράδυ προσευχόταν, ενώ στον τοίχο του δωματίου του είχε κρεμασμένες εικόνες Αγίων. Μάλιστα, μία από αυτές απεικόνιζε τον Χριστό στην αγκαλιά της Παναγίας και ο γέροντας Παΐσιος είχε κολλήσει γύρω της κουκουνάρες για να την στολίσει.

Η ιστορία του Μοναστηριού

Στο διάστημα από το 1923 μέχρι και το 1958 η Μονή ήταν ουσιαστικά έρημη, έχοντας υποστεί τεράστιες καταστροφές, με σημαντικότερη από αυτές την πυρπόληση της από τους Γερμανούς το 1943, από την οποία διασώθηκε μόνο το Καθολικό. Η Μονή Στομίου είναι σήμερα ανδρικό μοναστήρι και είναι ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Διαθέτει 11 καινούρια κελιά, καθώς και το Καθολικό, το οποίο είχε διασωθεί από την πυρκαγιά του 1943. Στο εσωτερικό του ναού υπάρχει ξυλόγλυπτο τέμπλο, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζουν τμήματα του παλαιότερου τέμπλου, καθώς και οι λίγες βυζαντινές εικόνες που μεταφέρθηκαν από την παλαιά Μονή. Στα κειμήλια της περιλαμβάνονται επίσης παλαιά λειτουργικά βιβλία καθώς και λείψανα αγίων. Μάλιστα, σύμφωνα με μαρτυρίες μεταξύ των ατόμων, που βοήθησαν τη Μονή Στομίου, συγκαταλέγεται και ο γνωστός ληστής Νταβέλης, ο οποίος φέρεται να ενίσχυσε οικονομικά την οικοδόμηση του εξωτερικού περιβόλου. Η Ιερά Μονή της Παναγίας Στομίου πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου, στο Γενέσιον της Θεοτόκου.